Feccere tafsiir

J- Simoore Faatiha e tafsiir mum:
( En puɗɗariima innde Alla joom yurmeende heewnde huɓtadinde, joom yurmeende heeriinde wonande gooŋɗinɓe. Denndaangal jettooje ngoodani Alla joom binnde 2. Joom yurmeende heewnde huɓtadinnde joom yurmeende heeriinde wonande gooaɗinde. Joom ñalawma njoɓdi 4. Ko Aan min ndewata, e ko Aan min mballinto 5. Feewnu amen e laawol pooccingol 6. Laawol ɓeen ɓe neeminɗa e dow maɓɓe, ɓe ngonah tikkanaaɓe, ɓe ngonah majjuɓe ). -[ Simoore faatiha 1] -
Firo:
Simoore nde inniraama fatiha(udditirde) sabu ko kannde udditirte deftere Alla nde.
1 - ( bismillaahi arrahmaani arrahiimi) ko e innde Alla puɗɗortoomi jaŋngude Quraana, mbeɗa wallani Toowɗo mbeɗa barkinoro innde Makko .
( Allaahu) woni deweteeɗo e goongo, alah innirteeɗo nde innde mbo wonah Alla.
( Arrahmaani) jom yurmeende yaajannde kala huunde.
( Arrahiimi) joom yurmeende wonande gooŋɗinɓe.
2- ( Al hamdu lillaahi rabbil aalamiina 2) woni denndaangal nooneeje jettooje e timmal woodanii Alla bajjo O.
3 - ( Arrahmaani arrahiimi) jom yurmeende yaajannde kala huunde, e joom yurmeende jokkunde wonande gooŋɗinɓe.
4- ( Maaliki yawmid diini 4) jeyɗo ñalngu darngo.
5- ( Iyyaaka na'abudu wa iyyaaka nasta'iinu) Aan tan min ndewata ko aan tan min mballinto.
6- ( Ihdina siraaɗa al mustaqiima) ko ɗuum woni peewal faade e islaam e sunna.
( siraaɗa allajiina an'amta aleyhim gayril maghaduubi aleyhim wolaa daaliin) laawol jiyaaɓe ma moƴƴuɓe e annabaaɓe e rewɓe e maɓɓe, ngol wonah laawol annasaara en e yahuudu en.
Ko sunno wiide caggal janngude faatiha wiide :(aamiin) ɗuum woni yo Alla jaɓ ñaagunde.

J- Simoore jil jila(dimmbere) e firo mare:
En puɗɗoriima e Innde Alla jo yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe
( Si leydi ndi dimmbaama dimmbagol mum 1. Leydi ndi yaltini ko woni ko e nder reedu mayri2. Neɗɗo o wii hol ko ndi wonndi 3 Ñalnde darnga, de ndi haala kabaruuji mayri e ko waɗateno e mayri 4. Ndi wi'a ko Joom mayri wahyii ndi ɗuum 5. Ñande heen, de yimɓe ɓe njalta hoɓe carii ngam ɓe kolle golle maɓɓe 6. Kala golluɗo fotde gabbel jarra e moƴƴere o yi'a nde. Kala golluɗo fotde gabbel jarra e bonannde o yi'a nde 8). [Simoore jal jala : 1 - 8 ].
Firo:Firo:
1- Si leydi ndi dimmbaama dimmbere sattunde waɗoore ñalnde darngo.
Leydi ndi yaltini ko wonno ko e reedu mayri ummaade e yimɓe maayɓe e goɗɗum.
Neɗɗo o wi'a hombo haawa: Hol ko ndi leydi dillata hondi dimmbo ?!
E oon ñalawma mawɗo leydi ndi haala ko waɗano e dow mayri foti ko ka boni wollo ko moƴƴi.
5 - Ko Alla anndini ndi O yamari ndi ɗuum.
6 - (Ñalnde leydi ndi dimmbi, yimɓe ɓe njalta hoɓe ceerti ngam ɓe ceedo golle maɓɓe6) e oon ñalawma mawɗo, mbo leydi ndi dimmba- to, yimɓe ɓe njalta e nokku haasboore, hoɓe ngoni dente ceertuɗe, haa ɓe ceedo golle maɓɓe ɗeɓe mbaɗno ka aduna.
Kala golluɗo ko peesta ñuuñu tokoosu e golle moƴƴe e ɗiggere o yi'a ɗe yeeso makko.
Kala golluɗo fotde ɗuum kadi e bonannde, ma o yii ɗuum yeeso makko.

J- Simoore aadiyaati e firo hende:
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
Alla woondiri e dogooji ɗi sawtuuji ɓerɗe majji ina nane. E kuɓɓooji taasanɗe 1. E Pawñatooɗi golwole subaka. Ɗi iirta heen punndi(sollaaru). Ɗi ngona e hakkunde dente. Pellet neɗɗanke ko kaɗoowo ko joom makko yamiri yo tottir10. Pellet oon ko o ceediiɗo e ɗuum. E pellet oon ko o jiɗɗo moƴƴere sanne 8. Mbela o anndah si saaktaama ko woni e genaale. E yaltina ko woni e ɓerɗe 10. Pellet Joom maɓɓe ñande heen ko kumpatiiɗo 11. [-Simoore Al Aaadiyaati aaya 1 - 11]
Firo:0
1 - ( wol aadiyaati): Alla woondiri pucci dogooji haa sawtuuji poofaali majji nane sabu sattude dogdu.
2- ( Fal muuriyaati qadhan 2): O woondiri pucci ɗi si kolce majji memendiri e kaaƴe ɗe kuɓɓat sabu sattude jan'gol e majje.
3- ( Fal mughiiraati subhan 3 ): O woondiri pucci pawñtooɗi golwole saanga subaka.
4- ( Fa asarna bihi naq'an 4): ɗi ndillini e dogdu majji punndi( sollaaru).
5- ( Fawasaɗna bihii jam'an): ɗi ngoni e hakkunde dente e golwole añɓe he.
6 - ( Innal insaana li rabbi hii lakanuudun) pellet aade ko kaɗoowo moƴƴere nde joom makko ɗaɓɓi e makko.
( Wa innahu alaa jhaalika la shahiidun): pellet oon de e haɗde mbo moƴƴere ko o ceediiɗo, o waawah ɗum yeddude ngam laaɓtude ɗuum.
8- ( Wa innahuu lihubbil khayri la sadiidun): pellet oon sabu yiɗde mbo jawdi sanne o lomatndi.
( A falaa yaalamu ijaa buusira maa fil qubuuri) mbela oon aade mbo aduna hoomti anndah si Alla ummani wonɓe e baamuule o yaltini maayɓe e leydi ngam hasboore e njoɓdi huunde nde wonah hono no ɓe cikkiri ?!
10- ( Wa hussila maa fi suduuri 10): Ko woni ɓerɗe e anniyaaji e piɓle e goɗɗum yaltina.
11- ( Inna rabbahum bihim yawmaijin la khabiirun 11): pellet joom maɓɓe e oon ñalawma ko O kumpatiiɗo, hay ,ndiga suuɗotaako Mbo e fiyakuuji jiyaaɓe, ma O yoɓɓe e ɗuum.

J- Simoore Qaari'a e firo mayre:
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
Ko innde e inɗe darnga1. Hol ko woni Qaari'a 2. Hol ko woni Qaari'a 3. Ñande yimɓe mba'i hono mbeɗon Alla carikon 4. kaaƴe ɗe ngona hono hottolla saraako 5. Tawi ko oon mbo peesirɗe mum nisi 6. Oon ko e nguurndam mbelɗam o wonata. Tawi ko oon mbo peesirgal mum hoybi 8. Woni hoɗorde makko ko yiite wi'ateenge Haawiya. Hol ko anndin ma ko woni ngeen 10. Ko yiite wulnge (11). -[ Simoore Al Qaari'a : 1 - 11-].
Firo :
( Al Qaari'a 1): woni waktu duƴƴoowo ɓerɗe sabu sattude kul huli mammba (hemo).
2 - ( Mal Qaari'a 2): hombo woni o waktu duƴƴoowo ɓerɗe sabu mwnude kul huli ?!
3- ( Hol ko anndin ma ko woni Qaari'a 3): Hol ko anndin ma - aan Nelaaɗo - ko woni oon yonto mbo ɓerɗe konngate sabu sattude kul huli mammba? oon woni ñande darngo.
4- ( ñande yimɓe ɓe ngoni hono mbeɗon Alla carikon 4) Ñande ɓerɗe nduƴƴa yimɓe ɓe maba'a hono mbeɗon Alla carikon cariiɗi ɗo e ɗa.
5 -(kaaƴe ɗe mba'a hono hottolo ngoobaa- ko5) kaaƴe ɗe ngono hono hottollo ngoobaako sabu hoyde yaadu makko e dille makko.
6 - Kala mɓo golle mum moƴƴe ɓuri golle mum bonɗe teddude 5.
Oon de o wonata ko e nguurndam mbelaɗam ɗam o heɓata ka aljanna.
Kala mbo golle makko bonɗe ɓuri jaalaade e golle mum moƴƴe 8.
Oon de hoɗorde makko e ñiiɓirde makko ñande darngo ko yiite Jahannama 9.
Hol ko anndin ma - aan Nelaaɗo - ko ɗuum woni ? 10.
Ngeen ko yiite sattunde nguleeki 11.

J- Simoore Takaasur e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( soklanii on wasndirde heewde jawɗeele 1. Haa njuuri ɗon genaale 2. Ko goongo, ma on nganndu 3. Refti ko goongo, ma on nganndu 4. Ko goongo ma on nganndu ganndal yananeede 5. Tigi tigi ma on kolle yiite Jahiim 6. Refti ma on kolle nge ceedoɗon nge e wondude yenaneede 7. Refti ma on naaɓne neemaaji ) -[ Simoore Takaasur: 1 - 8 ].
Firo :
1- ( Soklanii mon - onon yimɓe - wasandirde jawɗeele e ɓiɓɓe gaa e ɗoftaade Alla.
2 - ( Haa njuuriɗon genaale 2): Ɗuum woni haa maayɗon naatɗon e genaale.
3 - Haananaana mon soklirde jawɗeele mbasondironɗe, ngaccon ɗoftaare laawol Alla, ma on nganndu battane ɗuum.
4 - Refti ma on nganndu batte ɗuum.
5 - Ko goongo, si on nganndiino e yananeede ko on u;;inteeɓe faade e Alla, ma O yoɓ on golle mon, ko coklirɗon wasandirde jawɗeele e ɓiɓɓe kon.
E Innde Alla, ma on ceedo yiite ñande darngo.
Refti ma on ceedo ngol ceedagol yananeede ko aldah e sikke.
Refti ma Alla naaɓna mon e oon ñalawma, ñalawma mbo o naamnato mon ko O neemini mon ko e neemaaji, cellal e ngalu e ko wonah ɗuum.

J- Simoore Al Asri e firo mum :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Alla woondarii yonto 1. Pellet, neɗɗo ko e perte woni 2 Si wonah ɓeen gooŋɗinɓe, ɓe ngolli golle moƴƴe, ɓe mbasandiri goongo ɓe mbasandiri muñal 3 ). -[ Simoore Al Asri: 1 - 3 ]-
Firo :
1- Alla woondiri yonto1.
2- Kala neɗɗo woni ko e ustaare e halkaare.
Si wonah oon gooŋɗinɗo o golli golle moƴƴe, e wondude e ɗuum ɓe noddondiri e goongo e muñal, ko ɓe ngoni daɗɓe e perte.

J : Simoore Hummajati e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( halkaare woodani kala ño'oowo juwoowo guri yimɓe. Oon dentinɗo jawdi o limtindi 2. Hombo sikka jawdi makko ndi ñiiɓnat mbo 3. Alah wonah no o sikkiri ni ma o werle e nder yiite. Holko anndin ma yiite Huɗama 5. Ko yiite Alla huɓɓoowe 6. Ngeen ƴellitatooke e ɓerɗe 7. Hoɓe coka e nder mannge 8. Nder doosɗe toowɗe 7). [- Simoore Hummaja 1 - 9 -]
Firo :
Musiiba e satteende leɓte woodani heewɓe ngam heewde ñoore yimɓe, e yuwde ɓe.
Oon mbo dentingol jawdi e tonngude ndi woni himme mum, o alah himme goɗɗo ko wonah ɗuum.
Hombo sikka jawdi ndi o renndini ndi daɗndat mbo e maayde, o heddo ko caasɗo e nguur- ndam aduna.
Alah huunde nde wonah no o majjuɗo sikkiri nih, ma ɓe mberle e yiite unoowe hela kala ko werla e mannge sabu sattude bone henge.
5- Hol ko anndin ma - aan nelaaɗo -ko woni ngol jayngol moññatngol kala ko werla e maggol ?
Ngol ko jayngol Alla kuɓɓatngol.
Ngool julatngol ɓalli yimɓe ngol naata e ɓerɗe maɓɓe.
Ɓeen leɓtateeɓe ina coka e nder maggol.
Hongol ka nder peŋɗe toowɗe haa ɓe mbaawatah yaltude toon.

J - Simoore Al Fiili e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Mbela a yi'aani no Joom ma waɗi joom ñiiwo en 1. Mbela O waɗaani peeje maɓɓe e nder majjinde 2. O neli e maɓɓe ndiwri Abaabiila 3. Hondi werlooɓe kaaƴe ittaaɗe e sijjiin 4. O waɗi ɓe hono ñaayko ñaamaako 5. -[ Simoore Al Fiili 1 - 5 -]
Firo :
Mbela a anndah - aan nelaaɗo - hono Joom ma waɗi Abrahata e wondiiɓe makko joom en ñiibi ndeɓe paalano yirbinde Kaaba ?
O waɗi feere maɓɓe bonnde ngam yirbinde Kaaba ko majjunde, ɓe keɓaani koɓe ngooɗono ko hibbitde yimɓe faade Kaaba, hay heen huunde ɓe keɓaani.
O neli e maɓɓe ndiwri Abaabiila ndi ari e maɓɓe dente dente.
Hondi werlooɓe kaaƴe peewniraaɗe loope kaaƴinɗe.
Alla waɗiɓe hono ñaayko ko daabaaji ñaami ɗi njaaɓi ko.

J: Simoore Quraysi e firo mayre:
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Sabu goowgol Quraysi 1. Goowgol maɓɓe ɗatngal dabbunde e ceeɗu 2. Yo ɓe ndew Joom ndu suudu 3. Oon ñamminɗo ɓe saanga ndeɓe keyɗi O hoolni ɓe e kulol 4) [Simoore Quraysi: 1 - 4 -]
Firo:
Faanda e ɗum ko Quraysi en ina ngoowno ɗatngal dabbunde e ceeɗu.
2 - Goowgol maɓɓe ɗatngal dabbunde faade Yaman, e ɗatngal ceeɗu faade Saam tawa hoɓe kooli.
Yoɓe ndew Alla Joom ndu suudu hormaandu kanko tan, Oon newnanɗoɓe ngal ɗatngal, woto ɓe ndenndin mbo e hay gooto
Oon ñamminɗo ɓe ndeɓe keyɗi, O okkiɓe hoolaare saanga kulol, ko O waɗi e ɓerɗe aarabeeɓe mawninde ndu suudu, e teddinde hoɗɓe e toon.

J: Simoore Maa'uun e firo mayre:
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( mbela a anndi oon pennoowo(jeddoowo) ñalawma njoɓdi 1. E oon duñroowo alyatiime ko satti 2. O hirjintah e ñamminde alyatiime 3. Wayli woodanii ɓeen juulooɓe 4. Ɓeen welsandiiɓe juulɗeele maɓɓe 5. Ɓeen gollirooɓe yiingo 6. E haɗooɓe ko luɓrude ɗum lorataaɓe. -[ Simoore Maa'uun: 1 - 7.].
Firo :
Mbela a anndii oon pennoowo njoɓdi ñande darngo ?
E oon duñoowo alyatiime mbaadi cattundi gaa ko o haajori ko.
O hirjintah hoore makko, o hirjintah goɗɗo e ñamminde baasɗo.
Halkaare e leɓte ngoodani juulooɓe.
5 - Ɓeen fijooɓe e juulde maɓɓe, ɓe ngoƴaako haa waktu juulde yawta.
Ɓeen gollirooɓe yeengo e juulde maɓɓe e golle maɓɓe, ɓe laɓɓintah golle ngam Alla.
Hoɓe kaɗa wallude goɗɗo huunde nde lorataaɓe siɓe mballarii nde.

J - : Simoore Al Kawsara e tafsiir hende :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( pellet, min tottiima Al kawsara 1 Juul ngam joom ma, mboroɗa 2. Pellet, gañɗo ma kay woni taƴaaɗo. -[ Simoore Al Kawsara: 1 - 3]
Firo :
Min tottiima -aan nelaaɗo- moƴƴere heewnde, ina e ndeen weendu Kawsara ka aljanna.
Tottir neema Alla, e o neema, nde njuulantaa mbo kirsa, ko luutndi ko sirkuɓe mbaɗata ko, ɓallaraade sanamuuji maɓɓe kirse.
Gañɗo ma woni taƴiiɗo e kala moƴƴere yejjitaande, nde si nde jaŋtaama nde jaŋtire bonannde.

J : Simoore Al Kaafiruuna e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( maaku eehey mon heeferɓe 1. Mi rewatah ko ndewaton ko 2. Onon ne, on ndewatah ko ndewat mi ko 3. Miin kadi mi wonah dewoowo ko ndewaton ko 4. Onon ne on ngonah rewooɓe ko ndewat mi ko 5. Diine mon woodanii on, Minne diine am woodanii kam 6). - Simoore Al Kaafiruuna : 1 - 6 -
Firo :
Maaku - aan nelaaɗo-: eehey mon yedduɓe Alla.
Mi rewatah jooni, wonah ko arata, ko ndewaton ko e sanamuuji.
Onon kadi on ndewatah, ko ndewat mi ko miin, oon woni Alla gooto O.
Miin kadi mi rewath ko ndewaton ko e sanamuuji.
Onon ne kadi on ndewatah ko ndewat mi ko miin, oon woni Alla gooto O.
Woodanii on diine mon mbo pepindaniɗon ko'e mon, minne woodanii kam diine am mbo Alla tellini e am.

J : Simoore Nasri e firo hende :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Si ballal Alla e udditaare ngari 1. Njiiɗa yimɓe hoɓe naatira e diine Alla he pelle pelle 2. Subhina yettude joom ma yaafno mbo, pellet ko jaafatooɗo tigi 3. -[ Simoore Nasri: 1 - 3 -].
Firo :
Si ballal Alla wonande diine ma ari - aan nelaaɗo - e semmbinde ma, ɗum waɗiina e saanga uddital Makka.
Njiiɗa yimɓe hoɓe naata e islaam dental caggal dental.
3 - Anndu ɗuum ko maande ɓadaade gasde ko tagna ma ko neleede, subhiniro yettude joom ma, yettude mbo e neema ballal e uddital, ɗaɓɓir mbo yaafuya, sabu ko jaabatooɗo ñaagude jiyaaɓe makko, o yaafooɓe.

J: Simoore Masadi e firo mum :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
perti juuɗe Abi Lahabin o perti 1. Jawdi makko e ko o faggii nafaani mbo 2. Ma o sume e yiite waɗnge lew lewndu 3. E debbo makko doondotooɗo leɗɗe 4. Ina e daande maɓɓe ɓoggol raɗo(yoora ɓado) 5. - [Simoore Masadi -].
Firo :
Perti juuɗe bappa Annabi Abi Lahabin ɓiy Abdul Muɗɗalibi sabu pertude golle makko, sabu ko o loratno Annabi yo kisal won e makko, golle makko cooyi.
Hol ko jawdi mum e ɓiɓɓe mum nafi mbo? Ɗuum duñanaani mbo leɓte, ɗum fooɗanaani ɓe yurmeende.
Ma o naat yiite ñande darngo waɗnge lew lewndu, o tampa e nguli henge.
Ma jom suudu makko Ummu Jamiil naat nge oon lorliratnooɗo nelaaɗo weddaade gi'e e laawol makko.
Ina e daande makko ɓoggol moccirangol no tiiɗi, ngol o ɗowrate faade yiite.

J - Simoore Iklaasi e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Maaku ko kaŋko woni Alla gooto 1. Alla woni paandateeɗo 2. O jibinaani o jibinaaka 3. O alah hay pasa gooto 4. [Simoore Ikhlaasi : 1 - 4 -].
Firo :
Maaku - aan nelaaɗo - Ko kanko woni Alla alah deweteeɗo e goongo, mbo wonah kanko.
Haajuuji tagoore nde ina ɓamte faade e makko.
O alah ɓiɗɗo O alah jiknaaɗo.
O alah jeradiijo e tagu mum he.

J - Simoore Falaqi e firo hende :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( Mbeɗa moolo e joom Falaqi 1. E bone ko O tagi 2. E bone niɓel jemma si ngel niɓɓaɗi 3. E bone guttooji e piɓle 4. E bone Haaside si o haasidiima 5). [- Simoore Falaqi : 1- 5 -]
Firo :
Maaku - aan nelaaɗo - mbeɗa moolo e jom subaka, mbeɗa hoɗdinoo mbo.
E bone ko lorata ummaade e tagaaɗe.
Mbeɗa moolo e boneeji ɓanngatɗi e jemma ummaade e daabaaji e wuyɓe.
Mbeɗa moolo e bone wileeɓe wuttooɓe piɓle.
E bone haaside gaño yimɓe si o haasadiima ɓe ko Alla okkiɓe ko e neemaaji, hombo yiɗa yoɗi iw e maɓɓe, e liɓde torra e dow maɓɓe.

Simoore Annaasi e firo mayre :
En puɗɗoriima e Innde Alla joom yurmeende heewnde huftadinde e joom yurmeende heeraniinde gooŋɗinɓe.
( maaku mbeɗa moolo e joom yimɓe1. Jeyɗo yimɓe 2. Deweteeɗo yimɓe 3. E bone cikki sikkinoojo birnatooɗi 4. Oon cikki cikkinoowo e nder becce yimɓe 5. Ummaade e jinneeji e yimɓe 6). [- Simoore Annaasi: 1 - 6 -]
Firo :
1 -Maaku - aan nelaaɗo -: Mbeɗa moolo, mbeɗa hoɗdino e Ma.
2- Jeyɗo yimɓe, hombo fillito e maɓɓe no O haajara, jeyɗo goɗɗo alah mbo wonah kaŋko.
3 - Mbo yimɓe ndewata e goongo, alah dewateeɗo e goongo mbo wonah makko.
4 - E bone seytaane oon beddatooɗo sikki sikkeeji faade e yimɓe.
5 - Oon beddatooɗo sikkeeji faade e ɓerɗe yimɓe.
Cikki cikkinoowo ina wona e yimɓe wollo e jinneeji.