Feccere jikkuuji

J : Annabi maaki: " Ɓuri timmude gooŋɗinɓe he iimaan, ko ɓurɓe moƴƴude jukku" Tirmiji e Ahmadu kabri mbo.

J -1- Sabu koɗum sabaabu gilli Alla.
2- Ko sababu yiɗde tagoore nde.
3- Ko ɗuum ɓuri teddude kala huunde e peesirgal.
4- Moƴƴude jikku ina wonw sabaabu sowa- neede njeenaari e baraaje.
5- Ko maande timmude iimaan.

J- E Quraana tedduɗo o, Alla Toowɗo O maaki: ( Pellet, o Quraana kombo peewnoowo wonande ko ɓuri fooccaade). [- Simoore Israa'i : 7-] Ina e sunna annabiyanke: Ka Nelaaɗo yo jam kisal won e mum maaki: " pellet, neldaami ko haa mi timmina jikkuuji moƴƴi". Ko Ahmadu habri mbo.

J- Ɗuum woni reende Alla ko duumi, e tottirde moƴƴere e moƴƴude e tagaaɓe.
Annabi yo jam e kisal won e mum maaki: " Pellet, Alla yamarii moƴƴinde e kala huunde". Ko Muslim habri mbo.
Ina e mbaadiiji moƴƴinde:
Moƴƴinde e dewal Alla, ɗuum woni laɓɓinande Alla dewal ngal.
Moƴƴinde e jiknaaɓe ka bolle e golle.
Moƴƴinde e enɗam e ɓadiiɓe ma.
Moƴƴinde e koɗdiijo.
Moƴƴinde e alyatimeeɓe e miskineeɓe.
Moƴƴinde e bonɗo e ma.
Moƴƴinde haala.
Moƴƴinde saanga jeddandirgol.
Moƴƴinde e kulle (muumiteeje).

J- Mbeñdi moƴƴinde woni bonnude.
x Ina e ɗuum: Accude laɓɓinande Alla dewal.
E aaƴaade jiknaaɓe.
E taƴde enɗameeje
E bonde koddigal.
E accude moƴƴude waasɓe e miskineeɓe e ko wonah ɗuum ummaade e konnguɗi bonɗi e golle bonɗe.

Jaabawol:
1- Hoolaare e reende hakkeeji Alla.
Mbaadiiji mum: hoolaare tottirde dewe hono juulde, askal, e koorko, e hajju, e ko wonah ɗi ko Alla farli e dow men.
1- Hoolaare e reende hakkeeji tagoore
Reende guri yimɓe.
E jawɗeele maɓɓe.
E ƴiiƴameeje maɓɓe.
E sirruuji maɓɓe, e denndaangal koɓe ndesndi ma.
Alla daali e jaŋtaade sifaaji malaaɓe: ( e ɓeen renooɓe koɓe koolna e aadiiji maɓɓe 8) [- Simoore Muuminuun: 8-]

J- Njanfa, ɗuum woni sankude hakkeeji Alla e hakkeeji yimɓe.
Annabi mbo jam e kisal woni e mum maaki: " maanddeji Naafige ko tati " si o resndaama o njanfo". Ko ko hawra e mum.

J- Ko ɗuum woni haalde ko yaadi ko woni ko wollo huunde no nde woniri nih.
Ina e mbaadiiji mum:
Gooŋɗude e haala wondude e yimɓe.
Gooŋɗude e fodoore.
Gooŋɗude e haala e golle.
Annabi mbo jam e kisal woni e mum maaki: " pellet, goongo ina ɗowa faade e ɗiggere, ɗiggere ina ɗowa faade e aljanna, gorko seeratah haalde goongo haa o winnde ka Alla ko gooŋɗuɗo. Ko ko hawra e mum.

J-Fenaande, ɗuum woni ko luuti ko woodi, ina heen, fenande yimɓe, e luutndaade fodoore, e seedaade fenaande.
Annabi yo jam e kisal won e mum maaki: " pellet, fenaande ina ɗowa faade e faajiraagal, faajiraagal ina ɗowa faade e yiite, gorko seeratah ina fena haa o winnde ka Alla penoowo". Ko ko hawra e mum. Annabi yo jam e kisal ngon e mum maaki: " maale naafige ko tati" o janti heen" si o yeewti o fena, si o fodi o luutndo". Ko ko hawra e mum.

J - Muñde e dow ɗoftaade Alla.
Muñde gaa e goopol.
- Muñde hoddiraaji muusɗi, e yettude Alla e kala alhaali.
Alla toowɗo o daali: ( Alla ina yiɗi muñooɓe 146). - Simoore Aali Imraana : 146) Annabi yo jam e kisal ngon e mum maaki: " Heskey fiyaaku juulɗo huunde mum fof ko moƴeere, hay gooto alah ɗuum si wonah gooŋɗinɗo, si ko weli heɓii mbo o yetta ɗum wona moƴƴere mum, si lorla heɓii mbo o muña ɗuum wona moƴƴere mum". Ko Muslim habri mbo.

J - Ɗuum woni waasde muñde e dewal, e waasde muñde e goopol, e metteede hoddiraaji foti e konngi wollo golle.
Ina e mbaadiiji mum:
Wooɗeede maayde.
Lappude kooɓe.
Seekde comci.
Sarde sukundu.
Ñaaganaade fittaandu mum halkaade.
Annabi mbo jam e kisal woni e mum maaki: " Njoɓdi yaadata ko e mawnude musiiba Alla si yiɗii yimɓe O jaribatoɓe, kala e maɓɓe belaaɗo o daña weluya, kala tikkuɗo o heɓa tikkere Ko Tirmiji e Ibnu Maaja kabri mbo.

Ɗuum woni wallandirde yimɓe hakkunde maɓɓe e goongo e moƴƴere.
Mbaadiiji ballandiral:
5 - Wallandirde e ruttude hakkeeji.
Wallandirde e ruttude tooñɗo.
Wallandirde e humtude haajuuji yimɓe e miskineeɓe.
Wallandirde e kala moƴƴere.
Waasde wallandirde e bakkaat e torra e añanaagal.
Alla toowɗo o daali: ( mballandire e ɗiggere e kulol Alla wote mballandire e bakkaat e ngañngu kule Alla pellet, Alla ko cattuɗo leɓte 2). [- Simoore Maa'ida: 2-] Annabi mbo jam e kisal woni e mum maaki: " Gooŋɗinɗo e gooŋɗinɗo ko hono mahdi, gooto e maɓɓe in semmbina goɗɗo o). Ko ko hawra e mum. Annabi yo jam e kisal ngon e mum maaki: " Juulɗo woni musiɗɗo juulɗo, o tooñotaa mbo, o hoynataa mbo, kala gonɗo e haaju musiɗɗo mum, Alla wona e haaju makko, kala ittanɗo juulɗo ɓittere, Alla ittana mbo ɓittere e ɓitte ñande darngo, kala cuurɗo juulɗo Alla suura ɗum ñande darngo). Ko ko hawra e mum.

J - 1- Hersude Alla, woni waasde woopde Mbo.
2 - Hersude yimɓe: accude haalde paŋkare e bonde ɗemngal e yaltinde awraaji.
Nelaaɗo Alla maaki: " gooŋɗinde ko huunde e capanɗe jeeɗiɗi" wollo " huunde e capanɗe jeegom" geɗal, ɓuri heen toowde ko wiide: Laa Ilaaha illallaaha, ɓuri heen leesɗude: ko ittude ko lorata e laawol, gacce ko geɗel e gooŋɗinde". Ko Muslim habri mbo.

J- Yurmaade mawɓe e teddinde ɓe.
Yurmaade famarɓe duuɓi e sukaaɓe.
Yurmaade baasɗo e miskiin e katajinɗo.
Yurmaade kulle ɗuum woni nde ñammintaa ɗe mbaasaaɗe lorde.
Ina e ɗuum konngol Annabi: " haɗa yi'a gooŋɗinɓe e yurmandirde ɓe e yiɗandirde ɓe e enɗandirde ɓe ko hono ɓanndu, si heen tergal muusaama goɗɗe ɗe noddandira hiŋkaƴinaade e paawngal". Ko ko hawra e mum. Nelaaɗo mo jam e kisal woni e mum maaki: " Yurmotooɓe Alla yurmotoɓe, njurme wonɓe e leydi, wonɓe kammu njurmo mon". Ko Abu Daawuuda e Tirmiji habri mbo.

J - Yiɗde Alla.
Alla toowɗo o daali: ( Ɓeen gooŋɗinɓe ɓuri sattande Alla gilli). [- Simoore Baqara: 156 -]
Yiɗde Nellaɗo.
O maaki: ( Mi woondari mbo fittaandu am woni e junngo Makko, gooto e mon gooŋɗintah haa ko o yiɗi mi ko ɓura ko o yiɗi ko baaba makko e yumma makko". Ko Bukaari habri mbo.
Yiɗde gooŋɗinɓe, e yiɗandeɓe moƴƴere hono hono no yiɗiranɗa hoore ma.
Annabi mbo jam e kisal woni e mum maaki: " Hay gooto e mon gooŋɗintah haa o yiɗana musiɗɗo mum ko o yiɗani ko hoore mum. Ko Bukaari habri mbo.

J- Ɗuum woni wellitaade yeeso, wondude e weltaare e mooso e newaare e hollirde wel-taare saanga hawrude e yimɓe.
Ɗuum woni mbeñdi ñirɓinaade e jeece yimɓe ko addantaɓe dogde.
E ɓural ɗuum hadisaaji keewɗi ngarii heen, ittaama e Abu Jarri yo Alla wele mbo, o wii: Nelaaɗo maaki: " Woto yaw e moƴƴere hay huunde, hay si ko hawrude e musiɗɗo ma e yeeso weytiingo". Ko Muslim habri mbo. Nelaaɗo yo jam e kisal ngon e mum maaki: " moosede ma e yeeso musiɗɗo ma ko sadak". Ko Tirmiji habri mbo.

J - Ɗuum woni wooɗeede iwde neema e goɗɗo wollo añande goɗɗo neema.
Alla daali:( e bone haaside si o haasadiima 5) Simoore Falaqi: 5-].
Ittaama e Anas Ibnu Maalik, Nelaaɗo yo jam e kisal won e mum maaki: " wote ngañandire, wote kaasidire, wote nduŋtandire, ngone jiyaaɓe Alla hoɗon ngoni musiɓɓe". Ko Bukaari e Muslim kabri mbo.

J- Ɗuum woni jalkitde musiɗɗo ma e hoynude mbo, ɗum dagaaki.
Alla haɗi ɗuum: ( eehey mon gooŋɗinɓe woto yimɓe njalkit woɓɓe ɓe ina waawi nde ɓe ngonat ɓurɓe moƴƴude e maɓɓe woto rewɓe njalkit rewɓe yaama ndeɓe ɓurata ɓeen moƴƴude wote njuwe ko'e mon wote noddondire coowooje bonii inɗe faasiqaagu caggal iimaan kala mbo tuubaani caggal ɗuum ko ɓeen ngoni tooñɓe 11). [- Simoore Hujuraati: 11-]

J- Ɗuum woni nde neɗɗo waasata yiide hoore makko e dow yimɓe, o yawataaɓe o salataako goongo.
- Alla toowɗo O daali: ( e maccuɓe Alla ɓeen yahooɓe e dow leydi hoɓe ngoni yankaniiɓe). [- Simoore Furqaan: 63-] Hawnan woni: yankaniiɓe. Nelaaɗo Alla maaki: " Hay gooto yankinantaako Alla si wonah O ɓamta mbo". Ko Muslim habri mbo. Nelaaɗo maaki: " Pellet, Alla wahyiima e am nde njankintaɗon haa gooto e mon waasa wasaade e goɗɗo, gooto e mon kadi waasa yawtude keerol e e dowgoɗɗo o". Ko Muslim habri mbo.

J - Mawnakinaade e goongo, ɗuum woni ruttude goongo e waasde mbo jaɓde.
2- Mawnakinaade e dow yimɓe, ɗuum woni yawdeɓe e hoynudeɓe.
Nelaaɗo Alla maaki: " Nelaaɗo maaki naatatah aljanna oon mbo woni e ɓernde makko fotde gabbel jarra e mawnakinaare". Gorko gooto wii: pellet, gorko ina yiɗa nde comcol mum moƴƴata, paɗe mum njooɗa ? O maaki: " Alla ko jooɗɗo hombo yiɗi ko yooɗi, mawnakinaare woni: ruttude goongo e yawaade yimɓe". Ko Muslim habri mbo.
Baɗrul haqqi: woni ruttude goongo.
Gamɗu annaasi woni: yawde yimɓe.
Comcol jooɗngol e paɗe jooɗɗe wonah e mawnakinaare jeya.

J - Fuuntude e njeeygu e cootgol, ɗuum woni suuɗde ayiiba ko yeeyete ko.
- Fuuntude e janngude ganndal, hono gujjugol janngooɓe saanga ɓetooji.
- Fuuntude e konngol hono seedaade fepindaande e fenaande.
- Waasde huuɓnude ko kaalnaɗa e ko kawru- naɗa e yimɓe.
E haɗde fuuntude e tuppude, Nelaaɗo wirtiima joowel ñaamdu, o naatni junngo makko nder hengel, peɗeeli mum leppi, O maaki: " ko ɗum woni jom ñaamdu ?" o wii: ko ɗum toɓaɗum aan Nelaaɗo Alla, O maaki: " ko haɗma waɗde ɗum dow haa yimɓe ɓe nji'a ɗum? kala puuntuɗo amen jeyaako e am". Ko Muslim habri mbo.
Assubratu: woni joowel ñamri.

J- Ɗuum woni haalde e musiɗɗo ma ko o añi tawa o tawaaka (hombo wirni).
Alla toowɗo o daali: ( woto yogo e mon ñoh yogo goɗɗo o mbela gooto e mon ina yiɗi nde o ñaamata teew musiɗɗo makko hombo maayi on ngañii ɗuum kule Alla pellet, Alla ko jaɓoowo tuubabuyo ko jurmotooɗo 12). [- Simoore Hujuraati: 12-]

J- Ɗuum woni eggude jeewte hakkunde yimɓe nawana woɓɓe ngam bonnude hakkunde maɓɓe.
Nelaaɗo yo jam e kisal won e makko maaki: " baddoowo naatata aljanna". Ko Muslim habri mbo.

J- Ɗuum woni tinde niseede saanga gollude moƴƴere e ko waɗɗi e neɗɗo gollude ɗum.
Ina heen: Aamde gollude golle baɗɗiiɗe.
Alla toowɗo O daali: " Pellet, naafiqeeɓe ɓe hoɓe kodo Alla kanko ne hombo hodooɓe, siɓe ummiima faade e juulde ɓe ummoto hoɓe ngaami hoɓe njiino yimɓe ɓe njaŋtataako Alla si wonah seeɗa 142). [- Simoore Nisaa'i:142-]
Ina haanani gooŋɗinɗo accude ngaameele e maaynude ɓanndu e jooɗaade, hombo haani yahde ngam gollude e dillude e soobaade e tiiɗnaade.

J - 1 - Tikkere yettaande: ndeen woni sabu Alla, si heefereeɓe e naafiqeeɓe kuñcii hurmo Alla Ceniiɗo O.
2 - Tikkere ñiŋaande: Ndeen woni waɗoore aade waɗde wollo haalde ko haanaani.
Safrude tikkere:
Salligaade,
Jooɗaade tawi ko a darinooɗo, lelaade tawi ko a jooɗinooɗo.
Jaggitade e wasiya Nelaaɗo ina e ɗuum" woto tikku".
Nde o tehrata fittaandu makko saanga tikkere e duñaade ko haanaani.
Moolaade e Alla e bone seyɗaane diddaaɗo o.
Deƴƴude.

J : Ɗuum woni huncude e wittude awraaji yimɓe ɗi ɓe cuuɗata.
Ina jeya e mbaadiiji mum karmuɗi:
Ƴellitaade e awraaji yimɓe ka cuuɗi maɓɓe.
- Heɗaade neɗɗo jeewte maɓɓe ko aldah e ganndal maɓɓe.
Alla toowɗo o daali: ( wotee ñukkondire). [- Simoore Hujuraati: 12-]

J- Ɓurtinde: Woni nafqude jawdi ɗo wonah nokku mum.
Mbeñdi mum ko ɗawre: ɗuum woni jaggude mbaasa tottirde hakke hendi.
Celluɗo woni gonɗo e hakkunde, ɗuum woni nde juulɗo wonata dokko.
Alla Toowɗo O daali: ( E ɓee ɓe siɓe nafaqi ɓe ɓurtintah ɓe ŋakkintah ɓe ngonata ko e hakkunde ɗuum 67)-. - Simoore Al Furkaan 67).

Kulol reedu woni: nde hulate ko haanaani huleede.
Hono hulde haalde goongo e yeddude ko boni.
Cuusal woni: Arde e goongo, hono arde e dingiral wolde ngam duñcande islaam e juulɓe.
Nelaaɗo yo jam e kisal won e mum, hombo wi'atno si homba ñaago: " Aan Alla miin de mbeɗa moolo e mah bone hulol reedu". Nelaaɗo mo jam e kisal woni e mum maaki: " Gooŋɗinɗo cemmbinɗo ɓuri moƴƴude e ɓuri yiɗeede ka Alla e gooŋɗinɗo lohɗo, e kala moƴƴere". Ko Muslim habri mbo.

J- Yeru huɗde e ƴattaade.
- Hono wiide kaari "ko kullel" e yeru mum e konnguɗi.
- Wollo jaŋtaraade awraaji konnguɗi pankari bonɗi.
Nelaaɗo yo o his haɗii ɗuum fof, o maaki: " Gooŋɗinɗo wonah juwoowo, wonah kuɗoowo, wonah pankaro wonah bonɗo ɗeɓngal". Ko Tirmiji e Ibnu Habbaan kabri mbo.

J - 1 - Ñaagaade yo Alla yeɗma jikku moƴƴo O walluma e hembo.
2- Horde Alla tedduɗo O, e wonde hombo anndu ma hombo nanma hombo yiima.
3 - Siftorde baraaje jikku moƴƴo e wonde kombo sabaabu naatde aljanna.
4 - Siftorde battane jikku bonɗo e wonde kombo e sababuuji naatde yiite.
5 - Moƴƴude jikku ina fooɗa gilli Alla e gilli tagu makko o, e wonde bonde jikku ina adda tikkere Alla e tagu mum wonande joom jikku bonɗo.
6 - Janngude daartol Annabi e ñeemtinde mbo.
7 - Wondude e moƴƴuɓe e reentaade bonɓe.