ج – الله متعال در آسمان بالاى عرش، بالاتر از همه مخلوقات می باشد، الله متعال فرموده است: ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى 5﴾
(الله) رحمان (است که) بر عرش قرار گرفت. [سورة طه: 5]. و فرموده است: ﴿وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ 18﴾
او است مقتدر و توانا بر بندگان و او درستکار و آگاه است. [سورة الأنعام: 18].
ج - معنی آن : این که الله او را بشارت دهنده و بیم دهنده به سوی جهانیان فرستاد.
پس لازم است تا:
1- در آنچه امر فرمود از او اطاعت کرد.
2- تصدیق وی در آنچه خبر داده است.
3- عدم نافرمانی او.
4- الله متعال عبادت نشود مگر با آنچه مشروع گردانیده است، و آن پیروی از سنت و ترک بدعت است.
الله متعال فرموده اند: ﴿مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ ...﴾ [سورة النساء: 80]،
هر که رسول را اطاعت کند الله را اطاعت کرده است ...،
الله متعال فرموده اند: ﴿وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى 3 إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى 4﴾
و هرگز به هوای نفس سخن نمی گوید، سخن او جز وحی الله نیست. [سورة النجم: 3، 4]. الله متعال فرموده اند: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا 21﴾
البته شما را به رسول الله اقتدای نیکوست، برای آن کس که به الله و روز قیامت امیدوار باشد و یاد الله را بسیار کند. [سورة الأحزاب: 21].
ج-1- توحید ربوبیت: عبارت است از اعتقاد به اینکه الله خالق و روزی دهنده و مالک و مدبر تنها و بی شریک است.
2- توحید الوهیت: و آن یگانه پنداشتن الله متعال در عبادت است، پس جز الله متعال کسی دیگر عبادت نشود.
3- توحید اسماء و صفات: عبارت است از اعتقاد به اسماء و صفات الله متعال که در قرآن و سنت آمده است، بدون تمثیل و تشبیه و تعطیل.
و دلیل بر انواع توحید سه گانه: این فرمودۀ الله متعال است: ﴿رَّبُّ ٱلسَّمَـوَ تِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا فَٱعۡبُدۡهُ وَٱصۡطَبِرۡ لِعِبَـدَتِهِۦۚ هَلۡ تَعۡلَمُ لَهُۥ سَمِيًّا 65﴾
همان الله که آفرینندۀ آسمانها و زمین است و هر چه بین آنهاست، پس وی را پرستش کن و در راه بندگی او صبر و تحمل کن، آیا همنامی برای او میشناسی؟ [سورة مريم: 65].
ج - شرک ورزیدن با الله متعال.
الله متعال فرموده اند: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا 48﴾
به تحقیق که الله شرک به وی را نخواهد بخشید و بجز از آن برای هر که خواهد می بخشد، و هر کس به الله شرک آورد به دروغی که بافته گناهی بزرگ مرتکب شده است. [سورة النساء: 48]
ج- شرک: آن گردانیدن هر نوع از انواع عبادت بجز برای الله متعال است.
انواع آن:
شرک اکبر؛ مانند: فراخواندن غیر الله متعال، و یا سجده برای غیر او ذات پاک، و یا ذبح برای غیر الله عز و جل.
شرک اصغر؛ مانند: سوگند به غیر الله متعال، و یا تعویذها، و آن را برای منفعت یا دفع ضرر آویزان می شود، و مقدار کمی از ریا، مانند این که نمازگزار وقتی می بیند مردم به او نگاه می کنند، نمازش را بهتر می کند.
ج – غیب را جز الله متعال کسی دیگر نمی داند.
الله متعال فرموده اند: ﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَـوَ تِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ 65﴾
بگو که آنانی که در آسمانها و زمین اند غیب را نمی دانند بجز الله و اینان هیچ نمیدانند که چه هنگام زنده و برانگیخته خواهند شد. [سورة النمل: 65].
ج- 1- ایمان به الله متعال.
2- و فرشتگان او.
3- کتاب های او.
4- فرستادگان او.
5- و روز آخرت
6- قضا و قدر، خیر و شر آن.
و دلیل: حدیث معروف جبرئیل در صحیح مسلم است، جبرئیل به پیامبر صلی الله علیه وسلم گفت: پس از ایمان به من بگو، فرمود:
اینکه به الله و فرشتگانش و کتابها و رسولانش و روز آخرت ایمان بیاوری و به قضا و قدر ایمان داشته باشی.
ج- ایمان به الله متعال:
§ اینکه ایمان داشته باشی که الله تو را آفریده و به تو روزی داده است و او تنها مالک و فرمانروای همه موجودات است.
§ او معبود است و معبودی جز او نیست.
§ او عظیم و بزرگ و کامل است و همه حمد و ستایش از آن اوست، و برای او نام های نیکو و والاترین صفات است، او همتایی ندارد و چیزی شبیه او نیست، و او منزه است.
ایمان به فرشتگان:
آنها مخلوقاتی هستند که الله ایشان را از نور خلق کرده است تا او را بپرستند و کاملاً تابع فرمان او باشند.
- و از جملۀ آنان جبرئیل علیه السلام است که بر پیامبران وحی نازل می کند.
ایمان به کتاب ها:
آنها کتابهایی هستند که الله بر پیامبرانش نازل کرده است.
مانند قرآن: بر محمد صلی الله علیه وسلم.
انجیل: بر عیسی علیه السلام.
تورات: بر موسی علیه السلام.
زبور: بر داود علیه السلام.
صحیفه های ابراهیم و موسی: بر ابراهیم و موسی.
ایمان به رسولان:
و آنها کسانی هستند که الله متعال آنها را به سوی بندگانش فرستاده تا به آنها بیاموزاند و آنها را به نیکی و بهشت بشارت دهد و از بدی و جهنم بیم دهد.
بهترین آنها: اولو العزم هستند، که عبارتند از:
نوح عَلَيْهِ السَّلَامُ.
إبراهيم عَلَيْهِ السَّلَامُ.
موسى عَلَيْهِ السَّلَامُ.
عيسى عَلَيْهِ السَّلَامُ.
محمد ﷺ .
ایمان به روز آخرت:
و آن بعد از مرگ در قبر می باشد، و در روز قیامت و روز برانگیخته شدن و حساب که اهل بهشت در خانههای خود ساکن شوند و اهل دوزخ در خانههای خود خواهند شدند.
ایمان به قضا و قدر؛ خیر و شر آن.
قدر: عقیده بر این که الله هر آنچه را که در عالم واقع می شود می داند و آن را در لوح محفوظ نوشته و وجود و خلقت آن را اراده کرده است.
الله متعال فرموده اند: ﴿إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقۡنَـٰهُ بِقَدَر 49﴾
[سورة القمر ٤٩].
ما هر چه آفریدیم به اندازه آفریدیم.
و آن دارای چهار مرتبه می باشد:
اول: علم الله متعال، از جمله علم قبلی او به همه چیز قبل و بعد از رخ دادن آن.
و دلیل آن قول الله متعال: ﴿إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ 34﴾
همانا علم قیامت نزد الله است و او باران را فرو می آورد و او آنچه که در رحم های آبستن است میداند و هیچ کس نمیداند که فردا چه خواهد کرد و هیچ کس نمیداند که به کدام سرزمین مرگش فرا میرسد، که تنها الله دانا و آگاه است. [سورة لقمان: 34].
دوم: الله متعال آن را در لوح محفوظ نوشته است،
همه چیز که اتفاق افتیده و یا اتفاق خواهد افتید در کتابی نزد او نوشته است.
دلیل آن، قول الله متعال: ﴿وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ 59﴾
و کلیدهای خزائن غیب نزد اوست، کسی جز او بر آن آگاه نیست و نیز آنچه در خشکی و دریاست همه را میداند و هیچ برگی از درخت نمیافتد مگر آنکه او آگاه است و نه هیچ دانهای در زیر تاریکیهای زمین و نه هیچ تر و خشکی، جز آنکه در کتابی مبین مسطور است. [سورة الأنعام: 59].
سوم: اینکه همه چیز به خواست الله اتفاق می افتد، هیچ چیز از او و از خلقش جز به خواست او اتفاق نمی افتد.
دلیل آن، قول الله متعال: ﴿لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ 28 وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ 29﴾
تا هر که از شما بندگان بخواهد راه راست پیش گیرد. و شما نمیخواهید مگر آنچه الله آفرینندۀ عالمیان بخواهد. [سورة التكوير: 28، 29].
چهارم: اعتقاد به اینکه همه موجودات مخلوقات الله هستند، و او نفس و صفات و حرکات آنها و همه چیز که در آنها است را آفریده است.
دلیل آن، قول الله متعال: ﴿وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ 96﴾
درحالی که الله سبحانه هم خود شما، و هم اعمال تان را آفریده،( و این بتها یکی از اعمال شما هستند، پس او تعالی سزاوار است که به تنهایی عبادت شود، و دیگران با او شریک قرار داده نشوند) [سورة الصافات: 96].
ج- تمام آنچه مردم وارد دین کرده اند، که
در زمان پیامبر و یارانش نبوده باشد بدعت است.
* ما آن را نمی پذیریم و رد می کنیم.
به دلیل این قول پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم که فرمودند: "هر بدعت گمراهی است" ابو داود روایت نموده است.
مثال آن: زیادت در عبادات، مانند زیادت در وضو با شستن بار چهارم، و مانند جشن میلاد پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم که از پیامبر صلی الله علیه وسلم و یارانش روایت نشده است.
ج- پشتیبانی (ولاء): محبت و حمایت مؤمنان است.
الله متعال فرموده اند: ﴿وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ...﴾
و مردان و زنان مؤمن همه یاور و دوستدار یکدیگرند. [سورة التوبة: 71].
بی زاری (براء): کینه و دشمنی با کافران است.
الله متعال فرموده اند: ﴿قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ﴾.
ای مؤمنان- به یقین که برای شما الگویی نیکو در ابراهیم علیه السلام و مؤمنانی که همراهش بودند است، آنگاه که به قوم کافر خویش گفتند: ما از شما و بتهایی که به جای الله عبادت میکنید بیزار هستیم، به دینی که شما بر آن هستید کفر ورزیدیم، و دشمنی و نفرت میان ما و شما آشکار شد تا اینکه فقط به الله ایمان آورید، [سورة الممتحنة: 4].
ج-
1- بزرگ ترین نفاق: کتمان کفر و آشکار ساختن ایمان است.
از اسلام خارج می گرداند و آن کفر بزرگ است.
الله متعال فرموده اند: ﴿إِنَّ ٱلمُنَـٰفِقِینَ فِی ٱلدَّركِ ٱلأَسفَلِ مِنَ ٱلنَّارِ وَلَن تَجِدَ لَهُم نَصِیرًا 145﴾
البته منافقان در پستترین جایگاه جهنم هستند و برای آنان هرگز یاری نخواهی یافت. [سورة النساء ١٤٥].
2- نفاق کوچک:
مانند: دروغ، عهدشکنی و خیانت در امانت.
از اسلام خارج نمی گرداند، و از جمله گناهانی است که صاحبش مجازات می شود.
- رسول الله ﷺ فرموده است: «نشانۀ منافق سه است: هرگاه سخن بگوید دروغ می گوید، هرگاه وعده بگذارد آن را میشکند، هرگاه امانتی برایش داده شود در آن خیانت می کند». بخاری و مسلم روایت نمودند.
ج- او محمد ﷺ است.
الله متعال فرموده اند: ﴿مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَد مِّن رِّجَالِكُم وَلَـٰكِن رَّسُولَ ٱللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَۗ...﴾
محمد صلی اللّه علیه وسلم پدر هیچ یک از مردان شما نیست لیکن او رسول الله و خاتم انبیاست. [سورة الأحزاب ٤٠]. - رسول الله ﷺ فرموده اند: «من خاتم پیامبران هستم، پس از من پیامبری نیست». روایت ابوداود و ترمذی و دیگران.
ج- صحابی: کسی است که با ایمان با پیامبر صلی الله علیه وسلم ملاقات کرده و با اسلام از دنیا رفته باشد.
ما آنها را دوست داریم و از آنها پیروی می کنیم و آنها بهترین و افضل ترین مردم بعد از پیامبران هستند.
و بهترین آنها: خلفای چهارگانه هستند:
ابو بکر رضی الله عنه.
عمر رضی الله عنه.
عثمان رضی الله عنه.
علی رضی الله عنه.
ج- جنت است، الله متعال فرموده اند: ﴿إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ...﴾
بهراستی الله کسانی را که به الله و رسولش ایمان آوردهاند و اعمال صالح انجام دادهاند، به بهشتهایی که نهرها از زیر کاخها و درختانش جاری است وارد میکند، [سورة محمد: 12].
ج- ترس: ترس از الله و عذاب اوست.
امید: امید به اجر و مغفرت و رحمت الله متعال است.
دلیل: فرمودۀ الله متعال است: ﴿أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا 57﴾
و مانند آنها که مشرکان آنها را میخوانند اعمال صالحی را که آنها را به الله نزدیک میسازند میجویند، و مسابقه میدهند تا هر یک از آنها با طاعت به او نزدیکتر باشند، و امیدوارند که بر آنها رحم کند، و میترسند از اینکه آنها را عذاب کند، - ای رسول- همانا عذاب پروردگارت سزاوار ترسیدن است [سورة الإسراء: 57]. و الله متعال فرموده اند: ﴿نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ 49 وَأَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الْأَلِيمُ 50﴾
(ای رسول ما) بندگان مرا آگاه ساز که من بسیار آمرزنده و مهربانم. و نیز عذاب من بسیار سخت و دردناک است. [سورة الحجر: 49، 50]
ج- الله: یعنی معبودی که بر حق پرستش می شود، تنها و بدون شریک است.
پروردگار: یعنی او تعالی تنها آفریدگار و مالک و روزی دهنده و تدبیر کنندۀ تنهای منزه؛ .
شنوا: کسی که شنوایی او همه چیز را احاطه می کند، و همه آواز ها را با وجود اختلاف و انواع آن می شنود.
بینا: آنکه همه چیز را می بیند و همه چیز را چه کوچک باشد یا بزرگ؛ می بیند.
دانا: اوست که علمش بر همه چیز در گذشته و حال و آینده احاطه دارد.
بخشنده: که رحمتش هر موجود و زنده را احاطه کرده است، پس همه بندگان و مخلوقات تحت رحمت او هستند.
روزی دهنده: رزق همه موجودات اعم از انس و جن و همه جانوران بر عهدۀ اوست.
زنده: زنده ای که نمی میرد در حالی که همه خلق می میرند.
بزرگ: آن که تمام کمالات برای اوست، و تمام عظمت در اسماء و صفات و افعال اوست.
ج - ما آنها را دوست داریم و در مسائل و مشکلات شرعی به آنها مراجعه می کنیم، ما آنها را جز با خوبی یاد نمی کنیم و کسی که آنها را غیر از آن به بدی یاد می کنند در راه درست نیست.
الله متعال فرموده اند: ﴿يَرۡفَعِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا مِنكُمۡ وَٱلَّذِينَ أُوتُوا ٱلۡعِلۡمَ دَرَجَـٰتۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِير 11﴾
الله مقام اهل ایمان و عالمان شما را رفیع گرداند، و الله به هر آنچه کنید آگاه است. [سورة المجادلة ١١].
ج- آنها مؤمنان پرهیزکار هستند.
الله متعال فرموده اند: ﴿أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ 62 الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ 63﴾
آگاه باشید که دوستان الله هرگز هیچ ترسی و هیچ حسرت و اندوهی در دل آنها نیست. آنان اهل ایمان اند و از الله مى ترسند. [سورة يونس: 62، 63].
ج - ایمان با اطاعت زیاد و با نافرمانی کاهش می یابد.
الله متعال فرموده اند: ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ 2﴾
همانا مؤمنان واقعی کسانی هستند که وقتی الله یاد شود دلهایشان بترسد؛ آنگاه دلها و بدنهایشان به انجام طاعت جهتدهی میشود، و هرگاه آیات الله بر آنها خوانده شود در آن میاندیشند، آنگاه ایمانی بر ایمانشان افزوده میشود، و برای جلب مصالح و دفع مفاسد شان فقط به پروردگارشان اعتماد میکنند. [سورة الأنفال: 2].
ج ـ معروف: امر به هر اطاعت و پیروی از الله متعال است و منکر: نهی از هر گونه نافرمانی از الله متعال می باشد.
الله متعال فرموده اند: ﴿كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ تَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَتَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِۗ ...﴾
شما نیکوترین امتی هستید که پدیدار گشتهاید، به نیکوکاری امر میکنید و از بدکاری باز میدارید، و ایمان به الله دارید. [سورة آل عمران ١١٠].